Іслам лічыць зародак які фармуецца ва ўлонні маці - дзіцем з самага першага дня яго знаходжання ва ўлонні маці.
Перапыненне цяжарнасці ці аборт у ісламе і наогул у любой іншай рэлігіі ўспрымаецца як забойства эмбрыёна, якое здзяйсняецца лекарам непасрэдна ўсярэдзіне маткі жанчыны ці папярэдне эмбрыён выводзіцца адтуль шляхам псіхалагічнага ўмяшання ці фізічнага як самой маці дзіцяці, так і іншай асобы, лекара.
Пра наўмыснае забойства эмбрыёна і аборт не згадваецца ў Свяшчэннай Кнізе Каран або ў хадысах. Гэта звязана з тым, што ў часы, калі ў ісламе былі спасланыя аяты Карану і перададзеныя хадысы, выпадкаў наўмыснага забойства дзіцяці ва ўлонні маці практычна не сустракалася. Па меры развіцця багаслоўскай навукі ісламу сталі з'яўляцца кнігі, у якіх сталі абмяркоўвацца такія пытанні - гэта пачалося з канца I стагоддзя па Хіджры - тады ў крымінальным праве ісламу стала абмяркоўвацца тэма наўмыснага забойства плоду альбо ў выніку няшчаснага выпадку.
Аб аборце як аб перапыненні цяжарнасці згадваюць у ісламе некалькі ўзаемазвязаных крыніцаў. У Каране ў асобных аятах ёсць згадка аб злачынстве, якое называюць "забойствам дзяўчынак, шляхам закапвання жыўцом у зямлю". З дапамогаю агульных трактовак без згадвання спецыяльных тэрмінаў у ісламе закранаецца пытанне забойства зародка. Да гэтага пытання можна аднесці і словы з аята аб забароне "забіваць жывыя істоты без права на гэта".
Усявышні Алах згадвае ў суры "Ан'ам" аб тым, што ўсе людзі былі створаныя з дапамогаю аднаго павеву, і гэты павеў знаходзіўся ва ўлонні маці на нейкай стадыі развіцця. У аяце 151 забароненыя катэгарычна ў ісламе забойства як дзяцей, так і любых жывых істотаў. Плод эмбрыёна чалавека і пад катэгорыю жывых істотаў падыходзіць, і пад катэгорыю "дзеці". Прароку Мухамаду ﷺ у суры "Мумтахіна" было загадана з жанчынаў узяць клятву, што яны не будуць здзяйсняць злачынстваў і пэўных грахоў, да ліку якіх было аднесена і забойства дзяцей.
Непасрэдна забойства або знішчэнне плоду з мэтаю прадухілення яго нараджэння, у хадысах не згадана. Што да тэмы засцярогі ад цяжарнасці, то ў хадысах кажуць не аб забіцці эмбрыёна, а аб перапыненых зносінах, каб не дапусціць злучэння спермы мужчыны з яйкаклеткай жанчыны.
Спецыялістам у галіне тэалогіі і агульнапрынятых ісламскіх навуках Газалі растлумачыў пытанні абортаў у кнізе "Іх'я-улумід-дзін" або "Уваскрашэнне навук аб веры": "Засцярога ад цяжарнасці непараўнальная з абортам ці закопваннем народжаных дзяўчынак у зямлю, таму што, у адрозненне ад яго , апошнія дзве дзеі па сутнасці з'яўляюцца забойствам не патэнцыйна магчымага, а ўжо існуючага (які ўжо з'явіўся)". Ён вылучае розныя стадыі развіцця плоду: на першай прыступцы, калі мужчынскае насеньне пранікае ў матку і злучаецца з жаночаю вадою, яно пераходзіць у жыццяздольны стан. Забіваць і разбураць гэта з'яўляецца злачынствам. На тым этапе, калі плод цвярдзее і ператвараецца ў плоць, яшчэ вялікшым злачынствам будзе забіваць яго. Калі ж у цела ўдыхаецца душа і працэс яго ператварэння ў чалавека завяршаецца, злачынства становіцца яшчэ цяжэйшым. Але калі плод пакідае матчыну нутробу, яго забойства становіцца злачынным у самай крайняй ступені. Ён зважае на тое, што зараджэнне чалавека, гэта значыць ператварэнне зародка ў жывую істоту, адбываецца ў той момант, калі сперма мужчыны пападае ў жаночую матку і змешваецца з "жаночаю вадою", паколькі дзіця зараджаецца не толькі з мужчынскай вадкасці, а пры змешванні вадкасцяў мужчынскай з жаночаю, гэта значыць пры ўдзеле двух партнёраў.
Навуковец памёр у пачатку шостага стагоддзя ад Хіджры, але ў яго працах ёсць каштоўныя для тэолагаў будучых стагоддзяў нюансы адносна зародка: ён згадвае тое, што ў фармаванні дзіцяці ўдзельнічаюць як жаночыя, так і мужчынскія вылучэнні, ён згадвае аплодненую яйкаклетку як змешванне дзвюх вадкасцяў , якое перайшло ў жыццяздольны стан, а не як жывая істота, але ён вылучае ступені развіцця, якія праходзіць зародак ва ўлонні маці, якія называюцца як "аляка" або загусцелая кроў, ды "мудга", гэта значыць кавалачак сырога мяса. Ён таксама згадвае пра працэс, калі ў зародак удыхаецца душа, і гэты працэс згадваецца ў хадысе, але не тлумачыць гэты працэс. Самае важнае, што згадвае Газалі ў сваёй працы, - гэта тое, што кожны этап існавання ў матцы жанчыны плоду ўяўляе сабой "нейкую прыступку чалавечага існавання", і яго разбурэнне або забойства з'яўляецца злачынствам.
Варта спыніцца падрабязней на тым хадысе, у якім згадваецца аб дыханні душы. Гэты хадысе быў перададзены Бухары і Муслімам. У ім гаворыцца, што Прарок Мухамад ﷺ казаў, распавядаючы пра стварэнне людзей і фармаванне іх лёсу, што стварэнне чалавека адбываецца на працягу сарака дзён ва ўлонні маці, а затым столькі ж часу становіцца "звязаным", гэта значыць уяўляе сабой зацвярдзелую кроў ці застаецца ва ўзважаным стане. Далей столькі ж часу праходзіць, калі зародак ператвараецца ў невялікі кавалачак плоці, і затым да яго дасылаюць анёла, які ўдыхае душу і перадае загад аб тым, што будзе напісана на родзе ў гэтага чалавека на працягу жыцця, які складаецца з чатырох пунктаў: якія сродкі да існаваньню ён будзе мець, які будзе ягоны сьмяротны час, якія дзеі прадпісаны яму на родзе і якое будзе яго становішча ў загробным свеце.
Ёсць іншыя версіі зборнікаў Мусліма, дзе дадзеная інфармацыя крыху адрозніваецца: у некаторых версіях паказваецца замест тэрміна ў сто дваццаць дзён тэрмін у сорак пяць дзён, сорак і сорак два дні, а ў іншай версіі паведамляецца, што праз сорак два дні ў зародка ствараюцца вушы, вочы, скура, косці і плоць. Пасля гэтага анёл пытаецца ва Ўсявышняга Алаха, які будзе пол дзіцяці, пасля чаго запісвае волю Алаха.
Пры пераказе часам выяўляюцца скажэнні ды недакладнасці, таму праўдай у ісламе варта лічыць менавіта тыя хадысы, якія былі перададзены непасрэдна ад Пасланніка Алаха Мухамада ﷺ з пэўным існадам.
У Каране ёсць апісанне таго, якія стадыі жыцця праходзіць дзіця ва ўлонні маці. Пра гэта сказана ў суры "Мумінун" і ў хадысах дзеля таго, каб даказаць існаванне, адзінства, волю і магутнасць Усявышняга Алаха.
Некаторыя тэолагі ісламу расцэньваюць хадысе аб "удыханні душы" у якасці доказу таго, што правакаванне выкідка дазваляецца.
На працягу чатырох стагоддзяў існавання ісламу імамы-тлумачальнікі вялі актыўную навуковую дзейнасць, у выніку гэтага ўзніклі спрэчкі аб тым, ці дазволены ў ісламе аборт з мэтай прадухілення з'яўлення дзіцяці ў свет ў пэўныя тэрміны пасля зачацця.
Тэалогія ісламу разглядае пытанне аб забойстве плоду ва ўлонні маці двума аспектамі, улічваючы сваю спецыфіку, якая прадугледжвае тлумачэнне ўчынкаў, прадметаў і адносін адносна рэлігійных прадпісанняў ісламу і дзяленне іх на падставе аднясення да катэгорыі абавязковых, дазволеных, неабходных або неадваротных, а таксама забароненых або непажаданых.
У тэалогіі ісламу забойства плоду разглядаецца з пункту гледжання дазволенасці альбо забароны абортаў і з пункту гледжання таго пакарання, якое пагражае ў ісламе за выпадковае ці наўмыснае забойства эмбрыёну.
Разглядаючы аборт з пункту гледжання забароны на яго ці яго дазволенасці ў ісламе, тэалогія спынялася на тым, каб высвятліць, ці можна лічыць эмбрыён жывой істотай і ці можна лічыць яго чалавекам. Калі шляхам доказаў устанаўліваецца, што эмбрыён уяўляе сабой жывую чалавечую істоту, то навукоўцы-тэолагі ісламу дазвол перарываць цяжарнасць не даюць, паколькі ў Ісламе забаронена забойства людзей і ўсіх жывых істотаў У шэрагах мусульманскіх багасловаў адносна дазволенасці аборту выклікае рознагалоссе той факт, што трактоўка некаторых хадысаў была няправільнай, а самі навукоўцы тэолагі былі недастаткова дасведчаныя аб жывёльным свеце і пытаннях медыцыны на пэўным этапе развіцця навукі.
Прадстаўнікі ханафіцкага мазхаба сыходзяцца ў меркаванні, што плод забіваць пасля заканчэння ста дваццаці дзён пасля таго, як адбылося зачацце, нельга, таксама як перарываць цяжарнасць і правакаваць выкідак, пазбаўляючы жыцця зародак. Адносна больш ранніх тэрмінаў цяжарнасці ханафіцкі мазхаб мае два меркаванні. Па адным з іх, гэта лічаць дазволеным, звяртаючыся ў якасці доказу да вышэйзгаданага хадысу. А па другім, здзяйсняць аборт нават на ранніх тэрмінах лічаць недазволеным, таксама як нельга правакаваць выкідак без дастатковых на тое сур'ёзных падставаў, звязаных з пагрозай для жыцця. Менавіта з гэтых прычынаў чалавек, які ўбраны ў адзенне паломніка, не можа паляваць і птушыныя яйкі разбіваць, таму што яйка з'яўляецца пачаткам жыцця, і яго разбурэнне можа прыраўноўвацца да забойства плоду або да правакавання выкідка.
Прадстаўнікі мазхаба Малікі заяўляюць аб тым, што здзяйсняць аборт, забіваць плод з дапамогаю аперацыі, якая праводзіцца лекарам, і прадпрымаць дзеянні для правакавання выкідка недапушчальна на любым тэрміне.
Тэолагі шафііцкага мазхаба лічаць, што аборт, які можа зрабіць лекар, дазваляецца на працягу сарака дзён пасля зачацця, калі на тое ёсць паважныя прычыны, звязаныя са здароўем жанчыны, калі цяжарнасць і маючыя адбыцца роды ствараюць пагрозу для жыцця жанчыны, звязаныя з цяжкаю жыццёваю сітуацыяй жанчыны, і недапушчальны, калі плоду больш за сорак дзён, гэта значыць па заканчэнню абартыўнага перыяду. Але частка тэолагаў гэтага мазхаба прытрымліваюцца таго ж меркавання, што і тэолагі ханафіцкага мазхаба.
Тэолагі-ханбаліты прытрымліваюцца думкі, што штучнае перапыненне цяжарнасці па заканчэнні сарака дзён ад пачатку цяжарнасці жанчыне рабіць нельга, а на думку аднаго з імамаў Захірыі ібн Хазмы, жанчына, якая здзяйсняе аборт да наступлення тэрміну ў сто дваццаць дзён, абавязана заплаціць штраф. А калі жанчына зробіць штучнае перапыненне цяжарнасці пасля - на тэрміне больш за сто дваццаць дзён ад пачатку цяжарнасці, павінна заплаціць водкуп або плату за кроў.
Крыніца: https://medinaschool.org
